Groot sportnieuws in Griekenland: de Griekse basketbalspeler Giannis Antetokounmpo werd tijdens de NBA 2019-awards verkozen tot MVP (Most Valuable Player) van dit sezoen. De bijbehorende vreugde en trots van de Grieken leggen echter ook meteen een pijnlijke hypocrisie in de Griekse samenleving bloot.
Voor wie het basketbal niet zo volgt: de “NBA MVP of the season award” is een van de allergrootste individuele onderscheidingen ter wereld die een basketballer kan krijgen. De Verenigde Staten zijn het mekka van het basketbal, en de NBA (de Amerikaanse hoogste basketdivisie) is met lichtjaren voorsprong de beste en meest prestigieuze basketcompetitie ter wereld. Het is voor Europeanen sowieso al een huzarenstukje om daar te raken. Om het er dan ook nog eens te schoppen tot de allerbeste speler van de competitie (want dat is de MVP of the season uiteindelijk), is een prestatie die alleen voor de allergrootste spelers ter wereld weggelegd is.
Laat het dus duidelijk zijn: wat Giannis Antetokounmpo presteert is groots. En een passende en verdiende bekroning van de indrukwekkende – nog steeds jonge – carrière van de amper 24-jarige Griek. Antetokounmpo gooit nu al een paar jaar hoge ogen in de NBA, en de prestaties van de in Athene geboren speler worden dan ook al een tijdje met vaderlandse trots gevolgd door vele patriottische Grieken. Voor deze fans is de recente verkiezing van Antetokounmpo tot MVP van de NBA – als amper 2e Europeaan ooit – meer dan ooit het sein om Antetokounmpo te vieren als de huidige belichaming van de aloude Griekse grandeur.
Waar ligt dan de hypocrisie bij deze spontane trots van vele patriottische Grieken over de fantastische prestaties van “hun Giannis”? Kort samengevat: in het feit dat de overgrote meerderheid van diezelfde patriottische Grieken “hun Giannis” tot voor een paar jaar niet eens als een Griek beschouwden. En dat Antetokounmpo, nochtans geboren en opgegroeid in Griekenland, door menig Grieks patriot en/of nationalist als een illegale en onwelkome Afrikaanse immigrant beschouwd werd, tot plots duidelijk werd dat die Afrikaanse immigrant bijzonder goed met een bal kon gooien en Griekenland zo terug op de sportieve kaart kon zetten.
Het levensverhaal van Antetokounmpo is ondertussen redelijk gekend, maar daarom niet minder schrijnend: hij werd geboren in 1994 te Athene, als zoon van Nigeriaanse immigranten. Zijn jeugd bracht hij door in Sepolia, een wijk ten noordwesten van het centrum van Athene. Dat hij het er niet makkelijk had, is een understatement. Zoals vele andere kinderen van Afrikaanse ouders leefde hij er gedwongen aan de rand van de maatschappij. Leurend met zonnebrillen en gepirateerde CD’s, om zijn in armoede verkerende ouders en broers te helpen. Zonder nationaliteit of geldige papieren. Want, hoewel in Athene geboren en vloeiend Grieks sprekend, had Antetokounmpo als kind van niet-Griekse ouders geen recht op de Griekse nationaliteit, en hing de dreiging om elk moment uit het land gezet te worden – zijn geboorteland dat hij nota bene nog nooit had verlaten – hem gedurende z’n hele jeugd onafgebroken boven het hoofd.
Het is een “inconvenient truth” waar de Griekse staat, die de nu succesvolle Antetokounmpo vandaag graag profileert als ambassadeur van Griekenland en de Griekse grootheid, niet graag aan herinnerd wordt: dat diezelfde Antetokounmpo tot voor een paar jaar in de ogen van de Griekse staat niet eens bestond. Ondanks eerdere aanvragen tot burgerschap, die onder druk van een naar (extreem-)rechts schuivend politiek spectrum gemakshalve genegeerd werden. Pas toen er concrete interesse vanuit de NBA was, kreeg de toen 18-jarige Antetokounmpo eindelijk de Griekse nationaliteit. Nog steeds met de nodige tegenkanting vanuit rechtse hoek. Amper zes jaar en een MVP-trofee later vult diezelfde speler de Griekse publieke opinie en de Griekse politici plots met Helleense trots. Het kan raar lopen.
Ik bracht eerder deze week nog een bezoekje aan Sepolia, de vroegere thuishaven van Antetokounmpo. Ik passeerde langs het basketbalpleintje waar de Nigeriaanse Griek als kind zijn eerste worpen oefende. Op het flatgebouw naast het pleintje wordt net de laatste hand gelegd aan een immense muurschildering van de speler. Ook het pleintje zelf wordt blijkbaar onder handen genomen. “Sepolia: birthplace of dreams”, prijkt trots op de recent opgetrokken Nike-omheining rond het plein. Een wijk waar dromen uitkomen. Echter ook een wijk die deel uitmaakt van het kiesdistrict waar de neonazi’s van Gouden Dageraad meer dan 20% van de stemmen wisten te veroveren tijdens de verblijfsjaren van Antetokounmpo, niet eens zo lang geleden. Een wijk waar diezelfde neonazi’s probleemloos en met regelmaat gerichte aanvallen mochten uitvoeren op mensen met een donkere huidskleur. Mensen als Antetokounmpo, die daardoor geregeld de nacht in zijn sportclub moest doorbrengen, uit vrees voor z’n eigen veiligheid. Een wijk waar minder “succesvolle” migrantenkinderen ook vandaag nog steeds niet als Griek aanzien worden door de autochtone bevolking. Diezelfde autochtone bevolking die Antetokounmpo nu op handen draagt als een local boy, een van hen, die het gemaakt heeft. Om het te zeggen met een boutade die ik deze week al een paar keer heb horen vallen: hypocrisie is een Grieks woord.
DE GREXPAT 