Griekenland lijkt de kogel ontweken te hebben: het gevreesde coronavirus heeft hier tijdens de hele periode van pandemie nooit echt voet aan Helleense grond gekregen. Meer nog, zowat de hele internationale pers wijdde ondertussen wel een artikel aan de succesvolle Griekse aanpak van COVID-19. Griekenland, de jarenlange paria van de EU, is plots gebombardeerd tot rolmodel. En ik ben oprecht verbaasd over hoe het zo ver is gekomen.

Want laat ik niet flauw doen. Ik heb het de afgelopen weken genoeg voorspeld: “Ik zie hier in Griekenland alsnog een COVID-drama voltrekken.”  Tot vorige week herhaalde ik die voorspelling nog met overtuiging. Gebaseerd op eigen wekenlange observatie hier in noord-Athene. Welnu, het drama dat ik voorspelde, is er nooit gekomen. Ik zat verkeerd. En ik heb nog nooit met zo veel plezier mijn ongelijk toegegeven. En hoewel ik mezelf er vaak op betrap mijn aandacht onbewust te veel op de minder fraaie kantjes van Griekenland en de Grieken te vestigen, kan ik nu niet anders dan complimenten te geven, plaatsvervangende trots te voelen, en oprecht opgelucht te zijn dat dit fantastische land en zijn uniek volk van een zoveelste drama bespaard is gebleven.   

Ondertussen hoor ik vanuit alle hoeken (zowel vanuit Griekenland als daarbuiten) verschillende vermeende redenen die toegedragen zouden hebben tot de efficiëntie van de Griekse aanpak. De meest geciteerde is het vroege tijdstip waarop de Griekse regering overging tot het nemen van drastische maatregelen. Wanneer welke maatregelen getroffen werden, beschreef ik al in mijn vorige blogberichten, maar het lijdt inderdaad geen twijfel dat de “beter voorkomen dan genezen”-aanpak besmettingen heeft vermeden. Hierbij had Griekenland ook wel enigszins het “geluk” dat het virus eerst in andere Europese landen toesloeg, en dat de nachtmerries in vergelijkbare Zuid-Europese landen als Italië en Spanje er al snel voor zorgden dat er van een eventuele onderschatting van de ernst van het virus geen sprake kon zijn. Al is het dan nog steeds geen vanzelfsprekendheid om vroege en harde maatregelen te nemen zoals de Griekse regering dat deed, zo blijkt in andere landen.

De ernst van een epidemie inzien en snel de gepaste maatregelen opleggen is één ding, maar ervoor zorgen dat die informatie en maatregelen ook helder en met de nodige argumentatie en overtuiging naar het volk gecommuniceerd worden, is nog wat anders.  Ook in dit aspect krijgt de Griekse regering heel wat lof toegeworpen. En dat is vooral omdat de regering-Mitsotakis die communicatie grotendeels overlaat aan een niet-politieker: Sotiris Tsiodras, specialist infectieziekten en de man aan het hoofd van het expertencomité ter bestrijding van COVID-19. Tsiodras brengt een dagelijkse COVID-update op staatszender ERT, en doet dat doorgaans op een heldere, warme maar tegelijk ook kordate manier. Dat de Grieken hoog oplopen met de communicatiestijl van Tsiodras, blijkt uit een recente peiling, die duidelijk maakte dat de specialist momenteel de populairste persoon in Griekenland is. Ook de hele “Menoume Spiti”-campagne, de door de overheid opgezette communicatiecampagne om de Grieken te motiveren om binnen te blijven, moet onder de noemer “heldere en duidelijke communicatie” vallen. Inhoeverre de boodschap van de campagne bij de Grieken is aangekomen, is koffiedik kijken. Maar dat de #MenoumeSpiti-hashtag de afgelopen weken alomtegenwoordig was op TV, radio en internet, kon ik in mijn vorig bericht al bevestigen.  

Ook de eenheid en solidariteit tussen de verschillende politieke partijen met betrekking tot de crisis wordt hier en daar aangehaald als een bijdrage tot het succes. Ik ben waarschijnlijk niet de best geplaatste persoon om te oordelen over de claim dat de verschillende partijen uitzonderlijk aan hetzelfde zeil trekken in deze crisis, maar het valt me inderdaad wel op dat er weinig gekibbel tussen de politieke partijen te noteren valt. Uit Syriza, de grootste oppositiepartij, zouden stemmen van steun te horen zijn voor de harde keuzes van de regering en de communicatieaanpak van Tsiodras. Het lijkt dus inderdaad een van die zeldzame gevallen te zijn van een crisis die partijpolitiek overstijgt, en waar de partijen geen politieke munt willen slaan uit de situatie. Maar ik kan me vergissen.

Eveneens vaak gehoord: de Grieken, van nature uit nochtans hardleers en ongehoorzaam, luisteren deze keer wel braafjes naar de regels, en gehoorzamen massaal de opgelegde social distancing-regels. En dit om verschillende redenen: ten eerste omdat, althans volgens de perceptie, de maatregelen deze keer niet van de weinig betrouwbare politici komen, maar van de alom gerespecteerde medische en wetenschappelijke experten. ten tweede, omdat de Grieken traditioneel erg begaan zouden zijn met gezondheid (met als illustratie het feit dat de Grieken elkaar bij elke gelegenheid een goeie gezondheid wensen), en ten derde vanwege het gekende respect van de Grieken voor hun ouderen dat ervoor zorgt dat ze hen koste wat kost willen beschermen.

Met deze hele bewering blijf ik het toch moeilijk hebben. Ik heb het al verschillende keren gezegd, en ik zeg het opnieuw. Ik zag de voorbije weken steevast mensen in het straatbeeld die zich weinig tot niets leken aan te trekken van de social distancing-regels. En Ik zag ze er evenmin bestraft voor worden. En laat ik meteen toevoegen dat ik de de argumentatie dat Grieken traditioneel begaan zijn met gezondheid ook niet echt volg. Iemand een goeie gezondheid wensen zijn uiteindelijk maar holle woorden wanneer je er terwijl geen graten in ziet om je sigarettenrook te blazen in het gezicht van de persoon in kwestie, om het maar met een boutade te zeggen. Maar goed, de cijfers lijken mij dus ongelijk te geven. Misschien concentreer ik me te veel op de Grieken die ik op straat zie zondigen, en vergeet ik daarbij degenen die zich wel braaf binnen opsluiten, die je dus niet ziet, en die dus wel degelijk in groot (maar onzichtbaar) overtal kunnen zijn. En misschien ligt het aantal zondaars in pakweg België of Nederland nog een pak hoger dan hier, daar heb ik evenmin kijk op.

Dan zijn er nog wat andere mogelijke redenen die minder vaak geciteerd worden, zoals bijvoorbeeld de recente digitalisering van overheidsdiensten, medische voorzieningen en webshops, die ertoe bijgedragen zou hebben dat de Grieken niet onnodig de deur uit moesten. Moeilijk om dergelijke beweringen te toetsen aan de waarheid, dus laat ik ze maar voor wat ze zijn. Maar ik sluit wel graag af met een stelling die me in het oog sprong: volgens een onderzoek van de Universiteit Gent is het lage dodental in Griekenland (en andere Balkanlanden) vooral genetisch te verklaren. Hoe meer inwoners van een land het zogenaamde D-polymorfisme (i.e. verschillende varianten) van het  ACE1-gen hebben, hoe minder de bevolking van dat land vatbaar zou zijn voor coronabesmettingen.  En laat het nu net blijken dat dit specifieke polymorfisme vaker voorkomt naarmate je oostelijker gaat in Europa. Met andere woorden: mijn Griekse echtgenote blijkt genetisch superieur aan mezelf. Ik ga er nu al van uit dat ze mij daar voor de rest van mijn leven te pas en te onpas aan zal doen herinneren.